Mukden Olayı ve Stimson Doktrini

Japonya 18.yüzyılın ikinci yarısında İmparator Meji ile birlikte Mançurya’ya ilgi duymaya başlamış, ekonomik ve stratejik yönden Mançurya’yı kilit nokta olarak görmüştür. 1894-1895 Çin-Japon Savaşı’nda Güney Mançurya’da bulunan Liadeng Yarımadası’na girmiş, 1905 yılında da Rusların mağlup edilmesiyle Mançurya’daki nüfusunu arttırmaya başlamıştır. 1920’li yıllarda da Kore üzerine faaliyetlerde bulunan Japonya yavaş yavaş gözünü Çin’e doğru çevirmiştir. Mançurya yönetimi 20.yüzyılın ilk çeyreği boyunca Çin yanlısı politikalar izleyince Japonya bölgeye askeri kuvvetlerini göndermiş ve 1929 yılı başlarında Çin kuvvetleriyle sıcak çatışmalar yaşanmıştır. Bu gergin ortam ve zaman zaman yaşanan çatışmalar 1931 Haziran ayına kadar devam etti. BerkayHaziran ayında şiddetlenen çatışmalar 19 Eylül 1931’de Japonların Mukden şehrine girmeleriyle son buldu ve Çin kuvvetleri geri çekildi. Japonya Mançurya’yı işgale başladı ve 1931 sene sonuna kadar neredeyse tüm Mançurya’yı işgal etti.[1] Asya-Pasifik dengelerini oldukça önemseyen ve Çin üzerine birçok yatırım yapan ABD, Çin-Japonya arasında yapılacak herhangi bir anlaşmayı veya Japonya’nın tek başına gerçekleştirmeye çalışacağı herhangi bir girişimi tanımayacağını bildirdi.LİKYA WEB TASARIM Bu bildirim dönemin Dışişleri Bakanı Henry Stimson tarafından yapıldığı için ‘Stimson Doktrini’ olarak da bilinmektedir. ABD, Japonya’nın saldırgan tutumlarından dolayı uluslararası alanda bir algı yaratıp Japonya’yı ekonomik olarak da cezalandırmayı amaçlamış fakat özellikle Avrupa’dan aradığı desteği bulamamıştır. Bunun da nedeni 1930’lar boyunca süren Dünya Ekonomik Buhranı‘nın Avrupa’yı fazlasıyla etkisi altına almış olmasıdır. Japonya’ya Briand-Kellog ve Dokuz Devlet Antlaşmaları'na imza attığını da hatırlatan ABD işgali bitirmelerini istemiş lakin bu talebe cevap alınamamıştır. Japon yöneticilerin bu tarz emperyalist ve saldırgan tutumları ABD’nin Asya-Pasifik Politikası’nın geleceği açısından büyük tehdit oluşturmuş, Japonya’nın Çin’e saldırma ihtimalinin de göz önünde tutulmasıyla yeni bir silahlanma dönemi Pasifik için kaçınılmaz olmuştur. Şayet 1937 yılında da Çin-Japon Savaşı patlak verecektir.[2]

---

[1]Aynı yer., ss. 42-43.

[2]The Mukden Incident of 1931 and the Stimson Doctrine, https://history.state.gov/milestones/1921-1936/mukden-incident, (E.T.10.11.2014)